موسسه خیریه تبریز در ۲۱ محرم سال ۱۳۳۵ هجری قمری (مصادف با ۲۵ آبان ماه سال ۱۲۹۵ هجری شمسی) توسط ۱۵ نفر متشکل از اشخاص خوشنام و خیر شهر تبریز تاسیس شده که در اسناد و مدارک باقی‌مانده از آن زمان در موسسه و آرشیو (گنجینه اسناد ملی) از این اشخاص به عنوان اعضای مؤسس نام برده شده است.

این موسسه در پی استفتاء از مرحوم آیت الله العظمی شهیدی که یکی از مجتهدین برجسته زمان خود در شهر تبریز بوده و به یقین می‌توان گفت معظم له از افتخارات استان آذربایجان شرقی محسوب می‌شدند تأسیس و با ثبت رسمی و قانونی در وزارت معارف و اوقاف وقت فعالیت خود را در زمینه‌های رسیدگی به نیازمندان جامعه، نگهداری از کودکان بی‌سرپرست، نگهداری و مداوای بیماران روانی آغاز کرده است.

این موسسه در راستای ادامه فعالیت خود و با شروع به کار دفتر ثبت شرکت‌ها و مؤسسات اداره کل ثبت اسناد و املاک آذربایجان شرقی دوباره تحت شماره یک و به عنوان اولین موسسه خیریه در تبریز به ثبت رسیده است.

موسسه از بدو تاسیس با اقدام به احداث ساختمان‌های متعدد و فعالیت‌های اجتماعی اقدامات قابل توجهی را در خدمت به قشر آسیب‌پذیر جامعه انجام داده است به طوری که می‌توان گفت اشخاصی که در سنین بالای ۶۰ سال قرار دارند با شنیدن نام مرکز نگهداری بیماران روانی که در محله تپلی باغ بوده و پرورشگاه تبریز، خاطرات ارزنده‌ای را از موسسه در اذهان خود زنده نگهداشته و با توجه به این که تبریز شهر اولین‌ها در این زمینه‌ها نیز پیشتاز و اولین بوده است بر خود می‌بالند.

قابل ذکر است مؤسسه پس از تأسیس، ابتدا با احداث ساختمان های مرکز نگهداری کودکان بی‌سرپرست (پرورشگاه تبریز) و مرکز نگهداری بیماران روانی و تعدادی مدارس ضمن نگهداری و مداوای بیماران روانی که مسلماً در آن زمان با شرایط حاد مواجه بوده‌اند و نیز نگهداری و تربیت کودکان بی‌سرپرست در مداوای بیماران با بهره‌گیری از پزشکان مجرب و نیکوکار و آموزش و پرورش کودکان در زمینه‌های تحصیلی و آموزش حرفه اقدامات شایسته‌ای را انجام داده است.

از سال ۱۳۱۷ با همکاری بلدیه و شهربانی شروع به جمع‌آوری گدایان شهر که بیش‌تر آن‌ها از نقاط مختلف استان وارد تبریز می‌شده‌اند (مسلمان، ارامنه و سایر اقلیت های مذهبی) کرده و در محل خاصی با اسکان موقت و تأمین مایحتاج اولیه و آموزش حرفه، در پایان با پرداخت سرمایه که اغلب به صورت قرض‌الحسنه بوده است اقدام می‌کرده است.

مدیران وقت مؤسسه با تأمین سرپناه و خورد و خوراک و ملبوس و آموزش حرفه و فن برای گدایان جمع‌آوری‌شده به حکایت اسناد و مدارک موجود، خدمات شایان توجهی را در اشتغال انجام می‌نموده‌اند. با احداث ساختمان‌هایی در خصوص آموزش حرفه و فن که قسمت‌های مختلف آن شامل محل اسکان شبانه‌روزی و سالن‌های غذاخوری و کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزش حرفه و فن بوده است و هم زمان با احداث و تشکیل محل آموزش حرفه و فن برای بانوان خانه‌دار و زنان آسیب‌پذیر جامعه در بازتوانی خانواده‌ها گام‌های مؤثری برداشته‌اند. مدارس پسرانه و دخترانه که به نام‌های آزرم، ایرانشهر، هما و کاوه حکایت از این داشته که متولیان امر در آموزش و پرورش فرزندان این مرز و بوم نیز سهم عمده ای را داشته‌اند.

به طوری که در سال ۱۳۲۵ هجری شمسی کلیه متکدیان تبریز با اسکان در محلی خاص و آموزش حرفه و تأمین سرمایه به جامعه بازگردانده شده‌اند.

آموزش‌ها ۶ ماه لغایت ۲ سال بسته به نوع حرفه و فن به طول انجامیده و بعد از اتمام دوره‌های علمی و عملی مؤسسه جهت شروع به کار مددجو مبلغی به عنوان قرض‌الحسنه و تحت شرایط ویژه جهت خرید کارگاه، مغازه و تجهیزات و لوازم کار و به شرط شراکت در سود حاصله به نسبت ۵۰ درصد در اختیار مددجویان قرار می‌داده که پس از تأمین سرمایه پرداختی مؤسسه توسط وام‌گیرنده کلیه سرمایه به وام‌گیرنده تعلق می‌گرفته است به طوری که وقتی وام تخصیصی از محل سود ۵۰ درصدی موسسه بازپرداخت می‌شد سهم مؤسسه کلاً به مددجو انتقال و اختصاص می‌یافت.

گفتنی است هماهنگ با انجام اقدامات فوق الاشعار مؤسسه با احداث قنات‌های جدید و تعمیر و لایروبی قنات‌های قدیمی که از سال ۱۳۲۶ هجری شمسی شروع گردیده، اقدامات قابل توجهی در تأمین آب خانوارها و کشاورزان انجام کرده‌ است. در سال ۱۳۲۷ با احداث پاساژ و تعدادی مغازه و مسافرخانه و کارگاه‌های قالی بافی، جوراب بافی، حوله بافی، کبریت‌سازی به صورت دستی موجبات اشتغال را برای اقشار نیازمند و آسیب‌پذیر جامعه فراهم کرده و از محل اجاره‌بهای مأخوذه مستحدثات جدیدی را بنا کرده است.

امروز محل نگهداری بیماران روانی با شرایط خاص در اختیار دانشگاه علوم پزشکی تبریز قرار دارد که در راستای رسیدگی به بیماران ریوی فعالیت می‌کند.

محل احداث ساختمان هلال احمر (شیرخورشید سابق) با شرایط ویژه و مشروط به ایجاد درمانگاه، هبه‌شده و ساختمان و نصب تجهیزات اولین رادیولوژی استان به نام رادیولوژی گلستان خیریه به اتمام رسید که به طور رایگان جهت عکس‌برداری بیماران بی‌بضاعت استان و استان های مجاور مورد استفاده قرار گرفته است.

در سال ۱۳۵۱ مؤسسه جهت تأمین امنیت قسمتی از شهر که دانشگاه تبریز در آن محل قرار دارد قطعه زمینی را جهت احداث کلانتری و با اجاره بهای قلیل به شهربانی وقت به اجاره واگذار می‌کند.

در سال ۱۳۵۹ و به دنبال تشکیل سازمان بهزیستی محل پرورشگاه (مرکز نگهداری کودکان بی‌سرپرست) با هماهنگی شورای بهزیستی استان و با اجاره بهایی قلیل در اختیار سازمان بهزیستی استان قرار گرفته است.

مؤسسه خیریه تبریز در ادامه رسالت خود، ضمن تحت پوشش قراردادن دانش‌آموزان و دانشجویان دختر و پسر (از کلاس اول ابتدایی تا دوره دکتری) و مساعدت به خانواده‌های بی‌سرپرست و بدپرست و نیز یاری در مداوای بیماران صعب‌العلاج و تأمین مایحتاج خانواده‌های نیازمند و تأمین جهیزیه برای دختران بی‌سرپرست و بی‌بضاعت کماکان در فعالیت است.

بودجه مؤسسه صرفاً با تبدیل اماکن قدیمی به اماکن جدید و از محل اجاره بهای املاک تأمین می‌شود به نحوی که دیناری از دولت یا سازمان‌های ذیربط دریافت نمی‌شود.

کمک‌های مردمی خیرین، تحت عنوان مشارکت‌های عمومی نیز به خواست و با نظارت خیرین در جهت رفع نیازهای اقشار آسیب‌پذیر جامعه هزینه می‌شود. بدیهی است چنان‌چه بزرگان و مسوولان شهر صرفاً حمایت معنوی از مؤسسه را بر عهده بگیرند، هیات مدیره مؤسسه، آمادگی لازم را در ایجاد مراکزی که امروز اقشار نیازمند و آسیب‌پذیر جامعه محتاج آن هستند، اعلام می‌دارد.

 

منبع: ایرنا