روز جهانیحقوق بشر یک رویداد سالانه است که در ۱۰ دسامبر، برگزار می‌شود.
این روز توسط یونسکو نام‌گذاری شده است.
اعلامیه جهانی حقوق بشر یک پیمان بین‌المللی است که در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تاریخ ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ در پاریس به تصویب رسیده است.
اعلامیه مذکور شامل ۳۰ ماده است که به تشریح دیدگاه سازمان ملل متحد در مورد حقوق بشر می‌پردازد.
مفاد این اعلامیه حقوق بنیادی مدنی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی را که تمامی ابنای بشر در هر کشوری باید از آن برخوردار باشند، مشخص کرده است.
در روز دهم دسامبر ۱۹۴۸ «النور روزولت»، بیوه رئیس جمهور سابق آمریکا -فرانکلین روزولت- اعلامیه جهانی حقوق بشر را در محل سازمان ملل در پاریس خواند و مجمع عمومی سازمان ملل متحد آن را تصویب کرد.
برای نخستین بار در تاریخ بشریت ۴۶ عضو سازمان ملل متحد اعلام کردند که بر سر حقوقی با هم به توافق رسیده‌اند که همه انسان‌ها باید از آن برخوردار باشند. هشت کشور، از جمله اتحادیه جماهیر شوروی، عربستان سعودی و آفریقای جنوبی به این اعلامیه رأی ندادند.
نخستین اصل اعلامیه جهانی حقوق بشر سازمان ملل متحد می‌گوید: «تمام افراد بشر آزاد زاده می‌شوند و از لحاظ حیثیت و کرامت و حقوق با هم برابرند.»
ایده‌های اساسی که در این اعلامیه ۳۰ماده‌ای آمده و در سطح بین‌المللی مطرح گشتند، حاصل صدها سال تفکر در باره حقوق انسان به عنوان انسان بودند.
تمام اندیشه‌هایی که در «منشور حقوق شهروندی» سال ۱۶۸۹ انگلیس، «اعلامیه استقلال» سال ۱۷۷۶ آمریکا و "اعلامیه حقوق بشر انقلاب فرانسه" منتشر شده در روز ۲۶ اوت سال ۱۷۸۹ وجود داشتند، به متن اعلامیه جهانی حقوق بشر راه یافتند.
با وجود این پشتوانه عظیم فکری که محصول صدها سال کار فیلسوفانی است که به حقوق انسان به عنوان انسان اندیشیده‌اند، باز لازم بود که در سال‌های پس از تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر اصولی تکمیلی به آن افزوده شود تا روشن گردد که اسیران جنگی، آوارگان، زنان، مخالفان با جنگ، قربانیان شکنجه و کودکان نیز انسانهایی هستند که باید از حقوق پایه‌ای بشری برخوردار باشند.
این اصول دست کم روی کاغذ ثبت شدند. چون اصول اعلامیه جهانی حقوق بشر سازمان ملل متحد تنها قصد و خواستی را بیان می‌کنند و به لحاظ قضایی و حقوق ملل الزام‌آور نیستند.
با وجود این اعلامیه جهانی حقوق بشر سال ۱۹۴۸ یکی از مهمترین اسناد بشریت است. این اعلامیه سنگ محکی است در تاریخ و برای بسیاری از کشورها الگویی بوده است در تدوین قانون اساسی ملی‌شان.
با وجود همه امضاهایی که کشورهای دنیا در پای اعلامیه جهانی حقوق بشر نهاده‌اند، در عمل در سراسر جهان هر روز این حقوق را نقض می‌کنند.
هنوز هم وضعیت جهان به گونه‌ای است که انسان‌ها از اینکه حقوقی انسانی دارند آگاه نیستند و تنها آنجا که انسان بداند حقوقی دارد می‌تواند برای برخوردار شدن از آن حقوق مبارزه کند.
هیچ کشوری در دنیا نیست که بتواند ادعا کند توانسته است صد در صد اصول ایده‌آل اعلامیه جهانی حقوق بشر را تحقق بخشد.
بیانیه کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران به مناسبت روز جهانی حقوق بشر
اصل بیست و پنجم اعلامیه جهانی حقوق بشر می‌گوید:
«هر شخصی حق دارد که از سطح زندگی مناسب برای تامین سلامتی و رفاه خود و خانواده‌اش به ویژه از حیث خوراک، پوشاک، مسکن، مراقبت‌های پزشکی و خدمات اجتماعی ضروری برخوردار شود.» اما هر روز صدهزار انسان در جهان بر اثر گرسنگی می‌میرند.
اصل پنجم اعلامیه می‌گوید:
«هیچ کس نباید شکنجه شود یا تحت مجازات یا رفتاری ظالمانه، انسانی یا تحقیرآمیز قرار گیرد.» طبق گزارش سالانه سازمان عفو بین‌الملل اما هنوز هم در بسیاری از کشورهای جهان انسان‌ها را شکنجه می‌کنند.
اصل بیست و ششم اعلامیه می‌گوید: «هر شخصی حق دارد از آموزش و پرورش بهره مند شود.» اما در سراسر جهان بیش از یک میلیارد بی‌سواد وجود دارد.
اصل بیست و دوم اعلامیه جهانی حقوق بشر می‌گوید:
«هر شخصی به عنوان عضو جامعه حق امنیت اجتماعی دارد.»
اصل بیست و سوم این اعلامیه از حق کار برای همه انسان‌ها می‌گوید. یک و نیم میلیارد انسان اما در این کره خاکی در فقر می‌زیند.
ایده‌‌هایی که در اعلامیه جهانی حقوق بشر بیان شده‌اند، ایده‌‌هایی چون رهایی از محرومیت و ترس، آزادی بیان و عقیده، آزادی مذهب، حق پیشرفت و خوشبختی ایده‌‌هایی مجرد و ذهنی نیستند.
این ایده‌ها از دل مشاهده رنج های بشری در طی قرون برآمده‌اند و در تلاش برای رفع رنج های بشری است که متحقق می‌شوند. اگر به این توجه کنیم که هر روز حقوقی که در اعلامیه جهانی منظور شده‌اند به توسط افراد، گروه‌ها و دولت‌ها پایمال می‌شوند، درمی‌یابیم که هدف هایی که در این اعلامیه آمده کاملا واقعی هستند.
همیشه این خطر وجود دارد که کسی که قدرتی در اختیار دارد و آن را بر انسان‌‌های دیگر اعمال می‌کند، از قدرت خود سوء استفاده کند، به ویژه اگر ساز و کارهایی وجود نداشته باشند که جلوی این سوء استفاده را بگیرند.
اما بیش از پنجاه سال است که در سراسر جهان انسان ها کوشیده‌اند تا این ساز و کارها را به وجود آورند، ساز و کارهایی که خود را در پشت مفاهیمی چون ایجاد دموکراسی و دست یافتن به حقوق بشر پنهان می‌کنند.
در سطح جهانی جامعه بین‌الملل توانسته است در سال ۱۹۹۳ در وین، پایتخت اتریش، گامی دیگر بردارد.
در کنفرانسی جهانی که از سوی سازمان ملل متحد در وین درباره حقوق بشر برگزار شد، هم اصولی برای همکاری‌‌های بین‌المللی در زمینه دفاع از حقوق بشر در سراسر جهان تعیین شدند، هم طرح برنامه‌ای عملی ریخته شد.
در این کنفرانس تاکید شد بر اینکه حقوق بشر حقوقی هستند جهان شمول، حفاظت از این حقوق وظیفه قانونی جامعه بین‌الملل است. بدین ترتیب می‌توان در سراسر جهان کسانی که حقوق بشر را نادیده می‌گیرند، مجازات کرد و در آن میان این بهانه که در "امور داخلی کشوری دخالت شده است"، پذیرفتنی نیست.
دیدگاه خود را بنویسید