در مطلب قبلی با عنوان «نگاهی به مکانیسم بين‌المللی امداد رسانی در حوادث و بلايای طبیعی» در دو بخش به عدم وجود مدیریت بحران و همین‌طور نبود استراتژی‌های استاندارد در برخورد با حوادث و فجایع طبیعی در کشورمان اشاره کردیم، در ادامه به اهمیت نقش سازمان‌های بين‌الدُولی_منطقه‌ای در سال‌های اخیر در پی وقوع حوادث طبیعی می‌پردازیم، با ما همراه باشید.
بخش سوم؛ نقش سازمان‌های بين الدولی منطقه‌ای
در تمام حوادث طبیعی پیش آمده طی سال‌های اخیر چه در ایران و چه در خارج از آن، شاهد نقش فزاینده سازمان‌های بين الدولی_منطقه‌ای در امدادرسانی بين‌المللی بوده‌ایم. يكی از عوامل اصلی اين افزايش نقش، مطالبه‌گری از دولت‌ها برای حفاظت بيشتر از جان و دارايی اتباع خود در پی وقوع حوادث بزرگ در دو دهه گذشته است.
نقطه عطف در اين روند، وقوع سونامی آسيا در سال ٢٠٠٤ بوده كه بر اثر آن هزاران توريست از كشورهای اروپايی جان خود را از دست دادند و دولت‌های متبوع در برابر افكار عمومی تحت فشار زيادی قرار گرفتند و شركت‌های بيمه اروپايی مجبور به پرداخت مبالغ هنگفت و بی‌سابقه‌ای برای بيمه زندگی قربانيان سونامی شدند.
سازمان‌های منطقه‌ای فعال در امداد رسانی‌های بين‌المللی
در اين بخش به چند سازمان منطقه‌ای كه در امداد رسانی بين‌المللی نقش فعالی دارند، اشاره می‌گردد:
١. اتحاديه اروپا (European Union)
كمک‌های امدادی و بشردوستانه اتحاديه اروپا از طريق "اداره كل حفاظت از افراد غير‌نظامی و عمليات امدادی بشردوستانه" وابسته به كميسيون اروپا، برنامه‌ريزی و ارائه می‌گردد.
اتحاديه اروپا در سال ٢٠١٣ كمک‌های امدادی اضطراری به ارزش يک ميليارد و سيصد و پنجاه ميليون يورو برای كمک‌رسانی از طريق سازمان‌های مجری مانند سازمان ملل و صليب سرخ و هلال احمر به ١٢٠ ميليون نفر از آسيب‌ديدگان از حوادث در سراسر دنيا، ارائه نموده است.
اتحاديه اروپا به همراه دولت‌های عضو آن بزرگترين اهداء كننده كمک‌های امدادی بين‌المللی در دنيا به شمار می‌رود. اتحاديه اروپا در سال‌های گذشته در حوادثی مانند خشكسالی اوايل دهه هشتاد و زلزله بم به ايران نيز كمک نموده است و مبلغ يک ميليون و دويست هزار يورو برای كمک‌رسانی به آسيب‌ديدگان از سيل‌های اخير در ايران، اختصاص داده است.
٢. اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا (آ.سِ.آن (ASEAN)) Association of Southeast Asian Nations
آ.سِ.آن از جمله سازمان‌های بين الدولی منطقه‌ای موفق در بخش‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی است. در حوزه مقابله با حوادث و مخاطرات طبيعی، آ.سِ.آن با تاسيس كميته منطقه‌ای مديريت بحران نقش مؤثری در مقابله و كاهش ريسك بلايا در كشورهای عضو در جنوب شرق آسيا داشته است.
٣. سازمان همكاری اسلامی (Organization of Islamic Cooperation (OIC
از سازمان‌های منطقه‌ای نسبتاً فعال در امدادرسانی بشردوستانه به ويژه در كشورهای اسلامی است. سازمان همكاری اسلامی با كمک بازوی مالی خود يعنی بانک توسعه اسلامی، كمک‌های مالی قابل ملاحظه‌ای در اختيار كشورهای عضو در قالب كمک‌های امدادی اضطراری و يا بازسازی قرار داده است. به‌طور مثال می‌توان به كمک‌های مالی سازمان همكاری اسلامی به ايران پس از زلزله گيلان و زنجان در سال ١٣٦٩، اشاره داشت.
بخش چهارم؛ چارچوب‌های توسعه بين‌المللی و كمک‌های بشردوستانه
از پديده‌های نوين روابط بين‌الملل در دوران معاصر چارچوب‌های "توسعه بين‌المللی" است. ريشه‌های اين پديده را ابتدا در دوران بازسازی پس از جنگ جهانی دوم و ضرورت كمك‌های مالی و فنی به اروپای ويران شده در جنگ و آنگاه تاسيس سازمان ملل متحد و توجه به رشد كشورهای محروم و توسعه نيافته در اقصی نقاط دنيا می‌توان جستجو كرد.
اين روند ابتدا با مفهوم "رشد اقتصادی" آغاز شد و سپس به مفهوم "توسعه" يعنی پيشرفت چند بعدی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و نهايتاً به "توسعه پايدار" گسترش يافت كه بر اساس رشد بلند مدت مبتنی بر حفظ سرمايه‌های انسانی و طبيعی، استوار شده است. آخرين چارچوب بين‌المللی توسعه تحت عنوان "اهداف توسعه پايدار" كه شامل ١٧ هدف است از سال ٢٠١٥ تا ٢٠٣٠ به تصويب دولت‌های جهان رسيد.
نهادهای هماهنگی و برنامه‌ريزی کننده برای كمک‌های بين‌المللی
به دليل مشكلاتی كه بر سر راه كمک‌های مالی يک‌جانبه از سوی كشورهای توسعه‌يافته به كشورهای توسعه‌نيافته و فقير پديد آمد، مانند عدم نظارت بر نحوه استفاده از اين كمک‌ها و بروز فساد‌های مالی و نهايتاً اثربخشی محدود اين كمک‌ها، دولت‌های كمک‌كننده اقدام به ايجاد نهادهای تخصصی نمودند تا از طريق ايجاد روش‌ها، استانداردها و مقررات و چارچوب‌های مشخص برای ارزيابی، برنامه‌ريزی، اجرا، نظارت و گزارش و به‌كارگيری سازمان‌های اجرايی با تجربه، مانند صليب سرخ و هلال احمر اطمينان حاصل نمايند که اين كمک‌ها به نحو صحيح و مؤثر، مورد استفاده قرار می‌گيرد.
بر اين اساس تقريباً همه كشورهای توسعه‌يافته، نهاد يا بخش هماهنگی و برنامه‌ريزی برای كمک‌های بين‌المللی خود ايجاد نموده‌اند كه دارای عناوين، ساختار و روش‌های متنوعی است. عناوين اين نهادها در برخی از كشورهای توسعه يافته و اهدا كننده به شرح ذيل است:
1. آژانس همكاری‌های بين المللی ژاپن (جايكا): (Japan International Cooperation Agency (JICA
2. آژانس توسعه و همكاری‌های سوئيس: (Swiss Agency for Development and Cooperation (SDC
3. اداره توسعه بين‌الملل انگلستان: (Department for International Development (DFID
4. آژانس همكاری‌های بين‌المللی آلمان: (Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ
5. آژانس همكاری‌های بين‌المللی توسعه سوئد: (Swedish International Development Cooperation Agency (SIDA
6. آژانس توسعه بين‌المللی دانمارک: (Danish International Development Agency (DANIDA
منبع: برگرفته از صفحه اینستاگرام «مصطفی محقق» (Mostafa Mohaghegh)، هماهنگ‌‌كننده ارشد مركز سازمان ملل متحد برای توسعه مديريت اطلاعات بلايا در آسيا و اقيانوسيه (OPDIM)
دیدگاه خود را بنویسید