اول مهر برای همه ما تداعی‌کننده خاطرات زیبا و به یاد ماندنی مدرسه است. شوق پوشیدن روپوش و لباس نو، کفش نو، دفاتر زیبا و رنگارنگ، مداد‌های تراشیده نشده، جامدادی و... .
با مرور این خاطرات، ناخودآگاه لبخندی بر روی لبهایمان می‌نشیند، اما اول مهر برای برخی، یادآور حسرت است و غمی کودکانه...
چه بسیار کودکانی که در حسرت داشتن ملزومات اولیه آموزش، علی رغم وجود استعدادهای بالقوه شان، از تحصیل بازمانده‌اند. اما تحصیل و آگاهی حق تمام کودکان این سرزمین است ...
و با نزدیک شدن به ماه مهر و بازگشایی مدارس، بسیاری از موسسات خیریه، با هدف فراهم‌کردن ملزومات تحصیلی برای دانش‌آموزان نیازمند، «کمپین لوازم التحریر» برگزار می‌کنند.
ولی آیا تاکنون این سوال در ذهن شما ایجاد شده است که خیریه‌ها در اجرای کمپین‌های جمع آوری لوازم التحریر با چه مشکلاتی روبرو می‌باشند؟ و چرا برخی از این کمپین‌ها اثربخشی لازم را ندارند؟ اگر به دنبال پاسخ سوالات خود هستید، تا پایان این نوشتار همراه ما باشید.
موانع و مشکلات برگزاری کمپین های لوازم التحریر
تیم ویکی نیکی، در مطالب پیشین خود، برخی کمپین های داخلی و خارجی لوازم التحریر را بررسی و سپس نقاط قوت و ضعف آن‌ها را استخراج نموده است. اینک، در پی آن هستیم که با تجزیه و تحلیل آنچه تا به حال بدست آورده‌ایم و گفتگو با برخی مسئولین برگزاری کمپین‌های داخلی لوازم التحریر، از مهم‌ترین مشکلات برگزاری این کمپین‌ها آگاه شویم. طبق بررسی‌های صورت گرفته توانستیم موانع و مشکلات بر سر راه این قبیل کمپین‌ها را به شرح زیر دسته بندی نماییم:
1. عدم دسترسی به اطلاعات
یکی از بزرگترین موانع بر سر راه برگزاری تمامی کمپین‌های خیریه، کمبود اطلاعات و یا عدم دسترسی به آن می‌باشد.
به منظور طراحی و اجرای کمپینی استاندارد، در گام اول نیاز به آمار و اطلاعات صحیح وجود دارد. واقعیت آن است که برای برگزاری کمپین لوازم‌التحریر، آمار دقیقی از تعداد دانش‌آموزان نیازمند، وجود ندارد و یا اگر اطلاعاتی وجود دارد، بسیار پراکنده و بروز نشده هستند بنابراین با دسترسی به داده‌ها و اطلاعات صحیح علاوه بر برگزاری موفق کمپین در حال اجرا، در آینده نیز این امکان فراهم خواهد شد که با پیش‌بینی نیازها، کمپین‌های آتی اثربخش‌تر برگزار گردند.
ویکی نیکی در گفت و گویی که با سرکار خانم «نائینی» مسئول روابط عمومی خیریه «جمعیت طلوع بی‌نشان‌ها» داشت، ایشان یکی از بزرگترین دغدغه‌های برگزاری کمپین لوازم التحریر را عدم وجود آمار صحیح از تعداد دانش آموزان نیازمند در مقاطع مختلف تحصیلی (دبستان، دبیرستان و...) دانست و اظهار نمود: «از آنجا که سازمان‌ها و ارگان‌ها، هیچ آماری از مددجویان خود ارائه نمی دهند و موسسات نیز در شناسایی دانش‌آموزان نیازمند با محدودیت هایی مواجه هستند. گاهاً می‌بینیم که کیف و لوازم التحریر اهدا شده، به تعداد مناسب و مطابق با مقاطع تحصیلی و حتی به تفکیک جنسیت دانش آموزان، تهیه و توزیع نمی شود.
طبق آنچه ما از بررسی برخی از کمپین‌های مشابه بدست آوردیم، گاهاً اتفاق افتاده است که بسته تهیه شده برای سنین 7 تا 11 سال به دست محصل دبیرستانی رسیده و یا بسته وسایل دخترانه به دست پسربچه‌ای در همان سن رسیده است و یا تعدادی از دانش‌آموزان نیازمند و واجد شرایط، بسته‌‌ای دریافت نکرده‌اند ولی برخی دیگر حتی چند بسته دریافت نموده اند!!!
به منظور تعدیل این مشکل شاید بهتر باشد که ارگان‌ها و مراجع ذی‌صلاح، همچون وزارت آموزش و پرورش و سازمان بهزیستی در هر استان و منطقه، با ارائه اطلاعات و آمار صحیح، یاری‌گر و همراه موسسات خیریه باشند.
از طرفی، عدم وجود آمار و اطلاعات دقیق از کمپین‌های برگزار شده در سال‌های گذشته، یکی دیگر از مشکلات مطرح شده برای برگزاری کمپین های لوازم التحریر است.
آمار و اطلاعات ارائه شده از تعداد بسته‌های لوازم التحریر تهیه و توزیع شده توسط برگزار‌کنندگان کمپین‌ها، کفایت نمی‌کند. آن‌ها، علاوه بر نظارت مستقیم بر توزیع بسته‌ها، می بایست اطلاعات مربوط به دریافت‌کنندگان لوازم التحریر را -با شیوه و سیاست‌های معقول در حفظ عزت و آبروی نیازمندان- به صورت شبکه آماری جامع، ثبت کنند.
از مشکلات دیگر کمپین‌های لوازم التحریر، عدم توزیع عادلانه بسته های اهدایی است و بعضاً دیده می شود که به یک دانش آموز، هرسال کیف مدرسه و... اهدا می‌شود و دانش آموزی دیگر، تاکنون هیچ بسته ای دریافت نکرده است.
نیازسنجی و برنامه ریزی صحیح برای توزیع عادلانه منابع (کیف و لوازم التحریر و...)، زمانی انجام خواهد شد که مطابق با آمار و اطلاعات ثبت شده از کمپین‌های پیشین، باشد. گفتنی است که یکی از اقدامات ویکی نیکی در راستای حل این مشکل، راه‌اندازی «سامانه مددجویی» است که به یکپارچه‌سازی اطلاعات کمک می‌کند و در نهایت امکان نیازسنجی و برنامه‌ریزی دقیق براساس اطلاعات را فراهم می‌کند.
2. عدم امکان نیازسنجی دقیق
وجود داده‌ها و اطلاعات، پیش نیاز مرحله تحلیل اطلاعات و نیازسنجی کمپین‌ها می‌باشد. با وجود معضل کمبود اطلاعات، نمی‌توان به مرحله نیازسنجی و الویت بندی رسید، تا بر اساس آن و با برنامه ریزی دقیق، اثربخشی کمپین ها را افزایش داد. بنابراین کمپین‌ها نه تنها در برنامه ریزی برای به انجام رساندن اهداف کوتاه مدت، بلکه در اجرا و محقق ساختن اهداف بلندمدت خود نیز دچار مشکل شده و هیچ یک از چشم اندازهای ترسیم شده آن‌ها، محقق نخواهند شد. چراکه هدف نهایی برگزاری کمپین‌ها باید توسعه پایدار باشد، نه صرفاً حل مقطعی مشکلات.
ممکن است نیازهای یک بخش یا روستا، صرفاً کیف، دفتر، لباس و... نباشد، و در مرحله نیازسنجی ابتدایی، تهیه میز و نیمکت یا حتی درخواست آموزگار، به عنوان اولویت، تشخیص داده شود. بدیهی است که تهیه و توزیع دفتر و نوشت افزار، برای این روستا نه تنها اولویت نیست بلکه سبب هدر رفت منابع نیز خواهد بود.
یکی از داوطلبان و مشارکت کنندگان در کمپین‌های لوازم التحریر، با تاکید بر اهدای کیف و لوازم التحریر با دوام، گفت: «نیکوکاران بهتر است به جای تهیه لوازم التحریر غیرضروری مثل نقاله و پرگار، تعداد دفتر و قلم بیش‌تری اهدا کنند، همینطور کیف‌های سبک کوله پشتی تهیه کنند، زیرا اغلب کودکان در مناطق محروم راه زیادی را طی می‌کنند تا به مدرسه برسند و کیف کوله برای آن‌ها مناسب‌تر خواهد بود.»
علی رغم وجود آمار و اطلاعات دقیق از تعداد دانش‌آموزان نیازمند، می توان با هوش منطقی، تا حدودی بر اساس شرایط موجود، نیازها را پیش‌بینی و الویت‌بندی نمود.
راهکارهای پیشنهادی برای اثربخشی بیشتر این کمپین‌ها
با بررسی‌های صورت گرفته و شناخت مهم‌ترین مشکلات برگزاری کمپین‌های لوازم التحریر، راهکارهای پیشنهادی، با هدف افزایش اثربخشی این قبیل فعالیت‌ها، به شرح ذیل ارائه می‌گردد:
محدود کردن جامعه هدف؛
تعداد افراد نیازمند روز به روز افزایش می‌یابد و ارائه خدمات به همه این افراد بسیار دشوار و حتی خارج از توان دولت می‌باشد. بنابراین بهتر است برای اینکه کیفیت خدمات را بالا ببریم، جامعه هدف خود را، کوچک و محدود کنیم.
برای مثال، اجرای کمپین لوازم التحریر برای کودکان بی‌سرپرست سرپلذهاب، جامعه هدف بزرگی به حساب می‌آید. ولی اجرای کمپین لوازم التحریر برای کودکان بی‌سرپرست سرپلذهاب، ساکن روستاهای XوYو Z، منطقی‌تر به نظر می‌آید. چرا جامعه هدف محدود؟
جامعه هدف محدود، در برنامه‌ریزی برای برگزاری کمپین‌ها، بسیار اهمیت دارد. چراکه موجب می‌شود رصد کمپین و دریافت بازخورد در حین و پس از اجرای آن، به سادگی انجام گیرد.
در جامعه هدف محدود، می توان با استفاده از تعداد نیروی کم و صرف وقت کمتر، نیازمندان واقعی را شناسایی نمود (جمع آوری داده و اطلاعات) سپس بر اساس اطلاعات جمع آوری شده، نیازسنجی و اولویت بندی صحیحی انجام داد تا توزیع عادلانه منابع، صورت گیرد.
هرچه جامعه هدف کمپین ها، کوچک تر باشد، بهره وری آن‌ها بیش تر و بازخورد بهتری خواهند داشت.
استمرار کمپین‌های لوازم التحریر در طول سال تحصیلی؛
واقعیت این است که نیاز به ملزومات تحصیلی، در تمام طول سال تحصیلی وجود دارد و نباید آن را محدود به ماه مهر و بازگشایی مدارس دانست.
موسسات و مسئولین برگزاری کمپین‌ها می‌توانند کمپین لوازم التحریر را دوبار در طول سال تحصیلی (نیمسال اول و نیمسال دوم) برگزار کنند. همچنین اغلب کمپین‌ها، منابع پیش‌بینی‌شده بیش‌تری نسبت به جامعه هدف خود جمع‌آوری می‌کنند. بنابراین با نگهداری لوازم التحریر مازاد بر نیاز، می‌توانند در طی سال تحصیلی با نیازسنجی و برنامه‌ریزی مناسب، منابع را مجدد توزیع نمایند.
استفاده از مسئولین و معلمان بومی، به عنوان نماینده کمپین‌ها؛
مسئولین و معلمان فعال در مدارس و مناطقی که جامعه هدف کمپین‌ها هستند، می‌توانند به عنوان نمایندگان داوطلب، با کمپین‌ها مشارکت داشته باشند. حال چرا استفاده از مسئولین و معلمان بومی؟!
ایجاد و حفظ ارتباط با مسئولین و معلمان محلی، بسیار حائز اهمیت است چراکه این افراد می‌توانند به عنوان پل ارتباطی میان کمپین‌ها و دانش آموزان ایفای نقش کنند.
افراد بومی با مسائل و مشکلات منطقه به طور مستقیم آشنا هستند و شناسایی خانواده‌های نیازمند توسط آن‌ها، مطمئن‌تر خواهد بود. کمپین‌ها می‌توانند با استفاده از آمار و اطلاعات مستند ارائه شده توسط افراد بومی، با کیفیت و اثربخشی بیش‌تری به ارائه خدمات بپردازند.
کمک به اقتصاد محلی؛
کمپین‌های لوازم التحریر پس از جمع‌آوری کمک‌های مالی، اقدام به خرید ملزومات تحصیلی می‌نمایند، و اغلب مسئولین برگزاری کمپین‌ها، از بالا بودن هزینه‌های حمل کالا تا مقصد، گله مندند، اما چه باید کرد؟
پیشنهاد می شود با بررسی جامعه هدف و مشورت با معتمدین بومی، اقلام اهدایی از تولیدی‌ها و یا مغازه‌های محلی تهیه شود. بدین ترتیب علاوه بر صرفه‌جویی در هزینه حمل، با خرید از افراد محلی به رونق اقتصادی آن منطقه نیز کمک شده است.
حمایت از تولیدات داخلی؛
بهتر است مسئولین خرید کمپین ها، لوازم التحریر مدنظر را از محصولات داخلی انتخاب نمایند. تا بدین ترتیب، از تولیدات داخلی و تولیدکنندگان ایرانی نیز حمایت کرده باشند.
مشارکت موسسات، نه رقابت!
متاسفانه اغلب موسسات در برگزاری کمپین ها به صورت انفرادی وارد عمل می‌شوند و هریک خواهان مطرح کردن نام خود، به عنوان برگزار‌کننده کمپین خیریه، هستند.
موسسات خیریه باید آگاه باشند که در همکاری-نه در رقابت- با یکدیگر برای انجام پروژه های نیکوکارانه، هیچ یک از طرفین، متضرر نخواهند شد، بلکه هم افزایی موسسات خیریه، سبب بهره وری بیشتر آن‌ها، خواهد شد.
موسساتی که قصد دارند کمپین لوازم التحریر برگزار نمایند، بهتر است در محیطی مشارکتی، علاوه بر استفاده از اطلاعات و تجارب سایر موسسات، بر روی تاثیرگذاری هرچه بیشتر کمپین، تمرکز کنند.
دقت و توجه لازم در خرید لوازم التحریر
مسئولین خرید کمپین‌ها، با توجه به جامعه هدف کمپین، می‌بایست به چند نکته توجه داشته باشند:
- حد الامکان کیف و لوازم التحریری تهیه شود که برای هر دو جنسیت دختر و پسر قابل استفاده باشد.
- لوازم التحریر و سایر ملزومات، با کیفیت و با دوام انتخاب شوند.
- لوازم التحریر در نظر گرفته شده برای دانش آموزان مقاطع پایین‌تر، جذاب باشند.
- بهتر است لوازم غیر ضروری(پرگار و نقاله و... ) حذف و به جای آن‌ها دفتر و قلم، جایگزین گردد.
مشارکت با برندها!
موسسات می‌توانند قبل از برگزاری کمپین، با شرکت‌های مسئولیت اجتماعی و برندهای معتبر(لوازم التحریر، پوشاک و...) برای مشارکت آن‌ها در کمپین، مذاکره کنند تا علاوه بر جذب منابع و دریافت خدمات بیشتر برای برگزاری کمپین، به برندینگ آن‌ها نیز کمک کرده باشند.
دیدگاه خود را بنویسید