ریسک چیست؟

  • زیان بالقوه و قابل اندازه گیری یک فعالیت
  • خطر و مشکلی که احتامل بروز آن در آینده دور یا نزدیک وجود دارد

مدیریت ریسک چیست؟

شناسایی، ارزیابی و پایش ریسک های احتاملی، و برنامه ریزی برای پیشگیری از وقوع، کاهش تاثیر یا مقابله با آنها

چرا مدیریت ریسک مهم است؟

اگر نتوانید ریسک ها را مدیریت کنید، تبدیل به «اتفاقات غیرمنتظره» می‌شوند که برای مقابله با آنها آمادگی ندارید. اتفاقات غیرمنتظره، می توانند باعث تضعیف یا حتی شکست پروژه گردند.

گام های مدیریت ریسک چه هستند؟


 گام نخست) شناخت ریسک‌های موجود

ریسک ها را شناسایی کنید. تهدیدهای اصلی، زمینه و منشا آنها را مشخص نمایید. برای مثال:

  • انسانی: از دست دادن منابع انسانی کلیدی و تخصصی
  • اعتباری: خدشه دار شدن اعتبار سازمان نزد ذینفعان فرآیندهای
  • سازمانی:بروز مشکل در حسابداری، مستندسازی، روابط عمومی، یا هر فرآیند سازمانی دیگر
  • مالی: هر نوع مشکل در تامین و تخصیص منابع مالی
  • تکنولوژی: بروز مشکل جدی در تکنولوژی مورد استفاده سازمان یا عقب ماندن از تکنولوژی جدید
  • حوادث غیرمرتقبه: نظیر سیل، زلزله، آتش سوزی و حوادث دیگر
  • سیاسی: بروز تغییرات ناگهانی در سیاست های دولت و سازمان های دولتی طرف حساب سازمان

گام دوم) اولویت‌بندی ریسک‌ها

در محاسبه اندازه ریسک، ساده و عملیاتی با موضوع برخورد کنید:

  1. احتمال وقوع یک تهدید را مشخص کنید؛ از اعضای گروه(و از خودتان) سؤال کنید که از یک تا پنج (از میزان خیلی کم تا خیلی زیاد) احتامل وقوع این اتفاق چقدر است؟
  2. تاثیر و هزینه ریسک را تخمین بزنید؛ اگر این اتفاق رخ دهد، برای رفع مشکالت ناشی از آن باید چقدر هزینه کنید؟ زیان کمی و کیفی این ریسک، از خیلی کم تا خیلی زیاد، چه میزان است؟
  3. احتامل بروز آن تهدید را در مقدار تاثیر و هزینه ای که برای شام ایجاد می کند، ضرب کنید تا میزان بزرگی ریسک مشخص شود.
  4. برای اولویت بندی ریسک ها، نتایج را روی منوداری مشابه منودار زیر قرار دهید:


گام سوم) یافتن راه کنترل و مقابله

این گام که شامل برنامه ریزی اصلی برای مواجهه با ریسک، یافنت راه کنرتل و مقابله با آن است، شامل مراحل زیر می باشد:

جمع بندی اطلاعات لازم

تمامی اطلاعات ضروری کسب شده را دسته بندی و جمع بندی کنید. از جمله: 

  • فهرست نهایی ریسک ها همراه با اولویت بندی آنها
  • فهرست ذی نفعان پروژه که از ریسک متاثر می شوند یا می توانند در کنرتل آن کمک کنند
  • هر آنچه که به شناخت شما از ریسک مورد نظر کمک می کند مثل تجربه های موفق و ناموفق سایرین در مواجهه با ریسک های مشابه

تعیین استراتژی مقابله با ریسک

مناسب ترین اسرتاتژی را برای برخورد با ریسک انتخاب کنید. از جمله:

  • «حذف» ریسک یا اجتناب از آن، از طریق توقف فعاليت مورد نظر یا برطرف کردن خطر
  • «پذیرش» اثرات منفی ریسک و انجام فعالیت
  • «کاهش» احتامل وقوع ریسک یا پیامدهای آن، از طریق اقدامات پيشگريانه، ضامنت و مدیریت کيفيت، تغيري سامانه ها و فرایندهای کسب و کار
  • «انتقال» ریسک به صورت کلی یا جزئی از طریق انتقال یا تسهیم مسئوليت با رشکا یا طرف قرارداد، ترتيبات بيمه ای و غیره

پاسخ به این سوالات در تعیین استراتژی مناسب برای مدیریت ریسک، کمک کننده است:

  • اگراین فعاليت انجام نگريد، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
  • آیا سطح ریسک در حدی است که می توان با وجود آن، فعاليت را ادامه داد؟
  • آیا هزینه کنرتل های مورد نياز، باالتر از منافع حاصل از فعاليت است؟
  • آیا عدم موفقيت فعاليت، پيامدهای وخيمی برای سایر حوزه های کسب و کار اجتماعی به دنبال خواهد داشت؟
  • آیا اجتناب از ریسک، بر اهميت سایر ریسک‌ها می‌افزاید یا موقعيت‌های کسب سود را با زیان مواجه می کند؟


تعیین قدم های اجرایی برنامه براساس استراتژی انتخاب شده

در این بخش به این سؤال جواب می دهید که چه گام هایی باید برای کنترل ریسک برداشته شود؟

  • اگر این اتفاق افتاد، چه باید کرد؟ ساده ترین، موثرترین و عملیاتی ترین اقدام ممکن چیست؟
  • در فاز نخست، (اولین ساعات بعد از وقوع ریسک) چه باید کرد؟ در فاز دوم، چه کارهایی الزم است؟ برنامه فوری، میان و بلند مدت مقابله با ریسک چیست؟
  • موانع احتمالی بر سر راه این اقدامات چه هستند و چگونه می توان آنها را برطرف کرد؟
  • چه ابزار و منابعی برای انجام این اقدامات الزم است؟ چگونه می توان آنها را تامین کرد؟
  • نقطه پایان یا موفقیت برنامه مدیریت ریسک (برای هر ریسک احتاملی) چیست؟ چه موقع کار »متام شده« و موقعیت »تحت کنرتل« قلمداد می شود؟
  • اقدامات الزم پس از کنرتل و مهار ریسک کدامند؟

مشخص کردن مسئولان و مجریان (ترجیحا از بخش های مرتبط) معلوم کنید که:

  • تیم مدیریت بحران چه کسانی هستند؟ 
  • مجریان و بهترینافراد برای انجام اقدامات مشخص شده، که هستند؟ 
  • وظیفه هر شخص در زمان وقوع ریسک چیست؟ 
  • روند واگذاری مسئولیت و حفظ چرخه ارتباطی بین مسئولان و مجریان چیست؟ 

بازبینی و ارزیابی اثربخشی گام ها

 تمامی برنامه را یک بار مرور کنید و از اثربخشی و واقع بینانه بودن آن مطمئن شوید.

گام چهارم) پایش و تجدید نظر

مدیریت ریسک یک فرایند مستمر و رو به جلو است. باید به طور منظم هرگونه تغيري مؤثر بر جنبه های شناسایی شده ریسک را مورد بررسی و بازبينی قرار داد.

اگر ریسکی که انتظارش را داریم رخ داد چه کنیم؟

  1. به سرعت شرایط روز و تغییر موقعیت ها را برای بازنگری فوری و تغییر احتمالی بخش هایی از برنامه بسنجید.
  2. تیم مدیریت ریسک را فورا فعال کنید و براساس برنامه از پیش تعیین شده، اقدامات الزم را به مسئوالن مربوطه اعالم منایید.
  3. بحران را ثبت کنید (می توانید از جدول زیر استفاده کنید) و در مورد آن به همه افراد الزم اطالع رسانی کنید. این اطالع رسانی:  
  • به همه کمک می کند تا دیدگاه مشرتکی از بحران رخ داده و روش سازمان برای مقابله با آن داشته باشند.  
  • به افراد مسئولیت مشخص و قابل پیگیری می دهد و بنابراین، موضوعی بدون مسئول نمی ماند.  
  • برای یادگیری آینده، مفید و آموزنده است.

4. متامی اقدامات را مطابق با برنامه از پیش تعیین شده اجرا و مستند نمایید تا زمانی که مطمئن شوید ریسک «تحت کنترل» و «تمام شده» است. 

5. بعد از سپری شدن بحران، به احیای سازمان بپردازید.