«مصطفي محقق» (Mostafa Mohaghegh) هماهنگ كننده ارشد مركز سازمان ملل متحد براي توسعه مديريت اطلاعات بلايا در آسيا و اقيانوسيه (OPDIM) _ اُپدیم _ در پی سیل اخیر در استان‌های گلستان، لرستان و خوزستان در صفحه اینستاگرام خود مکانیسم‌های بين‌المللی امداد رسانی در حوادث و بلايای طبیعی را در 4 بخش، شرح داده است.
«محقق» در بخش اول و دوم مطلب اینستاگرامی خود به «نهضت بين‌المللي صليب سرخ و هلال احمر» و «رویکردهای کلان سازمان ملل متحد در مقابله با مخاطرات و بلایای طبیعی» می‌پردازد و در بخش سوم و چهارم نیز به «نقش سازمان‌های بين الدولی منطقه‌ای» اشاره می‌نماید.
حوادث و فجایع طبیعی اخیر در کشورمان و در پی آن سردرگمی خیریه‌ها و سازمان‌های امداد‌رسان برای کمک‌رسانی به مناطق آسیب‌دیده نشان داد که ما به نوعی دچار سو مدیریت بحران هستیم و حتی با اینکه یکی از کشورهای حادثه خیز دنیا به شمار می‌رویم، هنوز مکانیسم‌های بین‌المللی برای امداد‌رسانی را نمی‌شناسیم، بنابراین ویکی‌نیکی لازم دید تا مطلب اینستاگرامی «مصطفی محقق» را در این خصوص با مخاطبان خود به اشتراک بگذارد.
از آنجاکه تمامی چهار بخش اشاره شده، در قالب یک مقاله نگنجیده و از حوصله مخاطب خارج بود، آن را به صورت دو مقاله ارائه داده‌ایم. مقاله اول با عنوان «نگاهی به مکانیسم بين‌المللی امداد رسانی در حوادث و بلايای طبیعی» است که در حال حاضر مشغول به مطالعه آن هستید و مطلب دوم با عنوان «نقش فزاینده سازمان‌های بين الدولی_منطقه‌ای در امداد‌رسانی بين‌المللی» را مطالعه خواهید نمود.
بخش اول؛ نهضت بين‌المللي صليب سرخ و هلال احمر
صليب سرخ ICRC)) و هلال احمر (RCS) كه قديمیترين و بزرگترين شبكه خدمات بشردوستانه در جهان است، در سال ١٨٦٣ با تأسيس كميته بين‌المللی صليب سرخ كه وظيفه امداد رسانی در درگيری‌های مسلحانه را بر عهده دارد شكل گرفت.
در سال ١٩١٩ ليگ صليب سرخ تاسيس شد كه نام خود را در سال ١٩٩١ به فدراسيون بين المللی جمعيت‌های صليب سرخ و هلال احمر تغيير داد و وظيفه امداد رساني در حوادث و مخاطرات طبيعی و نيز كمك به ظرفيت‌سازی جمعيت‌های ملی عضو خود را بر عهده دارد.
در حال حاضر ١٩١ كشور عضو فدراسيون جمعيت‌های صليب‌سرخ و هلال احمر می‌باشند كه مجموعا داراي ١٧ ميليون نیروی داوطلب و ميليون‌ها عضو جوان، ٤٥٠ هزار كارمند، ١٦٠ هزار شعبه استانی و محلی و ارزش تقرييی ٣٠ ميليارد دلار كمك‌هاي بشردوستانه در سال هستند.
جمعيت هلال احمر ايران (تاسيس شده در ١٣٠٢ تحت نام شير وخورشيد سرخ ايران) از قديمیترين و قو‌ی‌ترين جمعيت‌های ملی است كه هم اكنون عضو هيات حاكمه فدراسيون نيز می‌باشد.
هماهنگی برای فعاليت جمعيت‌های ملی برای كمک به يكديگر و جذب كمک‌های بين‌المللی
فدراسيون بين‌المللی، فعاليت جمعيت‌های ملی برای كمک به يكديگر و نيز جذب كمک‌های بين‌المللی از ديگر منابع را از طريق سيستم‌های زير هماهنگ می‌كند:
١. صندوق امداد اضطراری پاسخ به سوانح ((Disaster Relief Emergency Fund (DREF)
در صورت نياز به كمک فوری بين‌المللی، صندوق فدراسيون تحت ضوابطی تا سقف يک ميليون دلار به جمعيت‌های ملی كمک می‌كند.
٢. استمداد اضطراری (Emergency Appeal)
در صورت نياز به کمک بيشتر و درخواست هر جمعيت ملی، فدراسيون بين‌المللی از طريق صدور استمداد بين‌المللی دريافت و انتقال كمک از ديگر جمعيت‌های ملی، دولت‌ها و سازمان‌ها و سپس انتقال آن به جمعيت درخواست كننده، مصرف آن را هماهنگ مینمايد.
بزرگترين كمک بين‌المللی كه جمعيت هلال‌احمر ايران تاكنون دريافت نموده، مبلغ حدود پنجاه ميليون دلار و از طريق استمداد صادره از فدراسيون بين‌المللی برای كمک‌رسانی اضطراری در جهت بازسازی بخشی از شهرستان بم پس از زلزله، بوده است.
٣. تيم‌های ارزيابی و هماهنگی بين‌المللی ((Field Assessment and Coordination Team (FACT)
تيم فدراسيون (FACT) براي ارزيابی، تهيه گزارش و استمداد بين‌المللی و همچنین هماهنگي با جمعيت ملی و مقامات كشور آسيب‌ديده از حادثه اعزام می‌گردند.
٤. واحدهای پاسخگويی اضطراری به حوادث (Emergency Response Unit ERU)
واحدهای عملياتی_ميدانی در بخش درمان، آب و بهداشت، سرپناه، لجستيک و امثال آن در صورت نياز كشور آسيب‌ديده و درخواست جمعيت ملی همان کشور با هماهنگي فدراسيون، اعزام می‌گردند.
بخش دوم؛ رویکردهای کلان سازمان ملل متحد در مقابله با مخاطرات و بلایای طبیعی
سازمان ملل متحد به عنوان نهادی بین الدولی چند جانبه، دو رویکرد کلان درخصوص مقابله با مخاطرات و بلایای طبیعی دارد:
رویکرد توسعه‌ای
رویکرد اول توسعه‌ای بوده و ناظر بر پیشگیری و کاهش خطر حوادث و بلایا از طریق اصلاح سیاست‌ها و روش‌ها و برنامه‌های توسعه‌ای مانند گسترش مناطق شهری و روستایی, استانداردسازی و مقاوم‌سازی ساخت‌و‌سازها, بهبود استفاده از منابع طبیعی و جلوگیری از تخریب محیط‌زیست است.
اصطلاح و عنوان رسمی این رویکرد "ایجاد تاب‌آوری برای کاهش خطر حوادث و بلایا" است که به مفهوم کاهش خطر و آثار منفی حوادث از طریق کاهش عوامل سه‌گانه ریسک است:
1. کاهش مخاطرات طبیعی تا حد امکان، مانند مدیریت آب و باران
2. کاهش آسیب‌پذیری‌های چهارگانه، شامل:
آسیب‌پذیری‌فیزیکی: مانند ساخت‌و‌سازهای غیر‌استاندارد
آسیب‌پذیری‌اجتماعی: مانند مهاجرت و حاشیه نشینی شهرها
آسیب‌پذیری اقتصادی: مانند فقر و فقدان بیمه حوادث
آسیب‌پذیری زیست‌محیطی:مانند تخریب منابع طبیعی و آثار منفی تغييرات اقليمی
3. کاهش در معرض مخاطرات قرارگرفتن، مانند ساخت‌و‌ساز در حاشیه رودخانه‌ها
مهمترین سند بین‌المللی این رویکرد "چارچوب سندای برای کاهش خطر بلایا" است که برای دوره 2030 - 2015 به تصویب دولت‌های جهان رسیده است.
بخش هماهنگ‌كننده اين رويكرد در سازمان ملل، دفتر سازمان ملل برای كاهش خطر بلايا يا آی.اس.دی.آر (ISDR) است ولی اجرای آن بر عهده همه دولت‌ها می‌باشد.
رویکرد بشردوستانه
رویکرد دوم، رویکرد بشردوستانه و مبتنی بر ارایه کمک‌های اضطراری در زمان وقوع حوادث و بلایا است. مهمترین مبنای بین‌المللی این رویکرد قطعنامه ٤٦/١٨٢ مجمع عمومی سازمان ملل در ١٩٩١ است که بر اساس آن دهه ٩٠ میلادی، به‌نام "دهه بین‌المللی کاهش حوادث و بلایا" نام‌گذاری شد و اداره امور بشردوستانه سازمان ملل تاسیس گردید که بعدها به "دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل" يا "اوچا" (UNOCHA) تغییر نام داد.
عالی‌ترین مرجع بین‌المللی این رویکرد "کمیته دائمی بین سازمانی" سازمان ملل است که اعضای اصلی آن آژانس‌های مرتبط سازمان ملل و اعضای مدعو صلیب‌سرخ و هلال احمر و نمایندگانی از شبکه سازمان‌های غیر‌دولتی می‌باشند.
مکانیسم‌های اصلی سازمان‌ملل برای امداد‌رسانی بین‌المللی
برخی از مکانیسم‌های اصلی سازمان ملل برای امداد‌رسانی بین‌المللی كه از طريق تقسيم‌بندی خوشه‌ای خدمات ميان سازمان‌های عضو و براساس نوع نيازها صورت می‌گيرد، عبارت است از:
1. (Central Emergency Relief Fund (CERF
2. Flash Appeal
3. (United Nations Disaster Assessment and Coordination Team (UNDAC
4. (International Search and Rescue Advisory Group (INSARAG
در ادامه می‌خوانیم:
«نقش فزاینده سازمان‌های بين الدولی_منطقه‌ای در امداد‌رسانی بين‌المللی»
منبع: صفحه شخصی «مصطفي محقق» (Mostafa Mohaghegh) در اینستاگرام
دیدگاه خود را بنویسید