پنجمین روز ماه اسفند در ایران باستان، سپندارمذگان (اسپندگان) یعنی روز بزرگداشت زن و زمین نام‌گذاری شده است.
ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه آورده است که ایرانیان باستان، روز پنجم اسفند را روز بزرگداشت زن و زمین می‌دانستند. اگرچه منابع کهن نیز از جمله ابوریحان این جشن را در روز پنجم اسفند در گاهشمار زرتشتی یاد کرده‌اند.
اما با توجه به تغییر ساختار گاهشمار ایرانی در زمان خیام که پس از ابوریحان می‌زیست و سی و یک روزه شدن شش ماه نخست سال در گاهشمار خورشیدی، برخی منابع تاریخ یاد شده را ۶ روز به عقب آورده‌اند که این کار نادرست است. زیرا بر پایه منابع کهن و همان‌طور که از نام آن پیداست این جشن به روز اسپند یعنی پنجمین روز از ماه اسفند در گاهشمار زرتشتی اشاره دارد.
پیشنهاد مطالعه:
جدیدترین گزارش بنیاد نیکوکاری CAF
دکتر «محمد نجاری» پژوهشگر مطالعات تطبیقی زنان در هنر و ادبیات، نیز در سخنرانی خود با عنوان «سوگ و سورنامه»، با استناد به ابوریحان بیرونی و گُردیزی، تاریخ پنج اسفند را در گاهشمار زرتشتی درست می‌داند و می‌گوید: «بنا به گفتهٔ ابوریحان، «اسپندارمَذ» موکل بر زمین و «ایزدِ» پشتیبان و نگاهبان زنان شوهر دوست، پارسا و درستکار بوده و به همین مناسبت این روز را جشن زنان و زمین، نام‌گذاری و مردان برای گرامی‌داشت زنان، به ایشان کادو می‌دادند و بخشش می‌کردند.
این گزاره را «گردیزی» نیز در کتاب «زین الاخبار» نیز آورده‌است: از این رپی جشن را مردگیران می‌گفتند که زنان به اختیار خویش و با آزادی، شوی و مَرد زندگی خود را برمی‌گزیدند؛
بنابراین در روز پنجم ماه اسفند در گاهشمار زرتشتی جشن زنانهٔ «مَردگیران» یا «مژدگیران» که ویژه زنان نام داشته، برگزار می‌شده است؛ پس تاریخ درست جشن سپندارمذگان یا اسپندگان، در گاهشمار خورشیدی ۲۹ بهمن و در گاهشمار زرتشتی ۵ اسفند خواهد بود».
دیدگاه خود را بنویسید