زمینی که روی آن زندگی می‌کنیم آنقدر دستخوش تغییر و نابودی قرار گرفته است که برخی از دانشمندان و متخصصان به فکر ادامه زندگی در کرات دیگر هستند.
بشر حریص و افزایش بیش از اندازه جمعیت در این کره خاکی فشار زیادی را بر منابع روی زمین آورده است و منابع موجود در آن را به سمت نابودی می‌کشاند. بررسی ها نشان می‌دهد که مردم روی کره زمین 50 درصد بیشتر از توان و ظرفیت کره زمین از منابع موجود در آن استفاده می‌کنند و گمان این وجود دارد که تا 13 سال دیگر این مقدار استفاده با توجه به زیاده‌خواهی بشر به بیش از 100 درصد برسد و همین هم باعث شده که زندگی بشر در سیاره‌های دیگر در ذهن او نقش ببندد. کمبود آب، سکونت در شهرها و مصرف گرایی و نبود مدیریت درست در مصرف منابع انرژی بشر را با مشکلات زیادی روبرو کرده است. متخصصان در این حوزه معتقدند که اگر نحوه مدیریت منابع یعنی کاهش تولید زباله و ضایعات، مدیریت هوشمند منابع آب، اصلاح الگوی مصرف و ارزش گذاری منابع طبیعی صورت نگیرد باید به دنبال راهی برای فرار به کرات دیگر برای زندگی باشیم زیرا دیگر زمین جایی برای زندگی نیست. این در حالی است که اگر منابع زمین به درستی مدیریت و هدایت شود می‌تواند زندگی بهتری را به بشر نوید دهد. رد پای اکولوژی به میزان استفاده هر فرد از منابع موجود در زمین برای تامین نیازهای وی اطلاق می‌شود.
البته در این میان از تاثیر فناوری نیز نمی‌توان به سادگی گذشت زیرا تکنولوژی می‌تواند نقش بشر را در پر رنگ تر کردن تاثیر آن بیشتر کند. اما نکته جالبی که در این میان وجود دارد این است که رد پای اکولوژی هر منطقه با ظرفیت باز تولید منابع آنجا نتیجه عکس دارد.
طبق گزارش WWF کشورهای قطر، کویت، امارات متحده عربی ، دانمارک، ایالات متحده، بلژیک، استرالیا، کانادا، هلند و ایرلند 10 کشوری هستند که بالاترین ردپای اکولوژی در جهان را دارا هستند.
در حالی که کشورهای فلسطین اشغالی، تیمور شرقی، افغانستان، هائیتی، اریتره، بنگلادش، رواندا، پاکستان، جمهوری دموکراتیک کنگو و نپال کمترین ردپای زیست محیطی را دارند. مقایسه ردپای اکولوژیکی هر کشور به طور خاص و کل کره زمین به طور عام می‌تواند پایداری سبک زندگی در هر یک و قابلیت هر یک در برآورده ساختن نیازهایش را نشان دهد.
نگاهی به این کشورها نشان می‌دهد کشورهای صنعتی و پیشرفته رد پای اکولوژی بیشتری نسبت به کشورهای فقیر دارند. به طور مثال قطری‌ها که به تنبلی و ثروتمند بودن مشهور هستند بالاترین ناشر کربن در جهان به حساب می‌آیند و اگر همه مردم دنیا می‌خواستند مانند آن‌ها رفتار کنند کره زمین باید 5 برابر منابعی که در حال حاضر دارد منابع داشت تا می‌توانست بشر را سیر کند. البته کویتی ها هم دست کمی از آن‌ها ندارند و هر کویتی 22 برابر بیشتر از ظرفیت تولید در این کشور انرژی مصرف می‌کند.
امارات متحده عربی نیز با آنکه تلاش می‌کند تا انرژی‌های تجدید پذیرش را افزایش دهد اما با این وجود بیشتر منبع انرژیشان سوخت‌های فسیلی است. اما وضع کشورهای دیگری مانند دانمارک و آمریکا دست کمی از این کشورها ندارد دانمارکیها گوشت زیاد مصرف می‌کنند و برای تامین غلات آن باید چیزی حدود 6 برابر مساحت آنجا زمین کشاورزی داشته باشند. امریکایی‌های عاشق نور نیز خیابان هایشان پر از زرق و برق است است و اگر قرار بود همه مردم مانند آن‌ها انرژی هدر بدهند انرژی‌های کل دنیا هر 6 ماه یکبار باید تجدید می‌شد.
رد پای اکولوژی در ایران
نگاه اجمالی بر روی آمارهای رد پای ایران در جهان نشان می‌دهد ایران با داشتن سرای 2.68 در حد متوسط جهانی قرار دارد اما در آسیا و در میان کشورهای آسایی جای خوبی ندارد و رد پای اکولوژی ایران بیشتر از کشورهای همسایه اش است و ایران بالاترین سرانه ظرفیت زیستی در زمین کشاورزی با 0.5 هکتار و پایین ترین سرانه ظرفیت زیستی در پهنه آبی با 0/60 هکتار را دارا است. همچنین بزرگ‌ترین سرانه جای پای اکولوژیک مربوط به جای پای کربن (1/7) هکتار و پایین‌ترین جای پا مربوط به جنگل با 0/50 هکتار را دارد. نگاهی به این آمار و ارقام ها و بررسی آن‌ها نشان می‌دهد تنها در حوزه‌ای که جنگل وجود دارد ظرفیت‌های زیستی باقی مانده است و مصرف از ظرفیت آنجا بالاتر نرفته است. اما مشکل اینجا است که جنگل‌ها تنها 1.8 درصد از مساحت ایران را اشغال کرده‌اند و بقیه مناطق سرانه مصرف بالایی دارند و عددها نمایانگر این مساله است که مصرف بیش از حد از منابع در داخل مرزهای کشور باعث وابستگی به منابع دیگر کشورها می‌شود و نتیجه‌گیری که می‌توان از آن استنتاج کرد این است که وضعیت رد پای اکولوژی در ایران ناپایدار است.
در کنار همه این ها باید این هشدار را داد که منابع این کره خاکی محدود است و نمی‌توان بیش از ظرفیت از آن استفاده کرد و حتی اگر به منابع انرژی فشار بیایید توان تجدید این منابع از بین خواهد رفت و زندگی و محیط زیست را در خطر نابودی قرار خواهد داد.
منبع: زیست آنلاین
نویسنده: سیده اعظم فروزان
دیدگاه خود را بنویسید